Παρασίτωση (parasitosis) ονομάζεται η λοίμωξη που οφείλεται σε παράσιτο. Είτε εκδηλώνεται με κλινικά συμπτώματα και προσδιορίζεται ως παρασιτική νόσος είτε δεν εκδηλώνεται και παραμένει κλινικά αφανής. Στην περίπτωση αυτή καλείται λανθάνουσα παρασίτωση.
Τα παράσιτα είναι δυνατόν να προκαλέσουν πολλαπλά προβλήματα υγείας, στα οποία συμπεριλαμβάνονται ασθένειες του πεπτικού και του νευρικού συστήματος. Εισέρχονται στον οργανισμό του σκύλου μέσω της τροφής, του νερού ή του δέρματος.
Όλοι οι σκύλοι, κυρίως οι νεαροί σε ηλικία,επειδή είναι περισσότερο ευπρόσβλητοι θα συμβεί κάποτε να «φιλοξενήσουν» παρασιτικούς οργανισμούς.Αυτό δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητο. Η προσβολή από σκουλήκια μπορεί να προκαλέσει απώλεια βάρους, έμετο, διάρροια και οδυνηρό πρήξιμο στην κοιλιά. Σε εξαιρετικά σοβαρές περιπτώσεις επιφέρει θάνατο. Γιαυτό είναι σημαντικό το πρόβλημα να αντιμετωπίζεται εγκαίρως.
Οι τέσσερις βασικοί τύποι σκουληκιών που ζουν στο έντερο του σκύλου και τρέφονται από τις τροφές που δεν έχει ακόμα χωνέψει είναι οι εξής:
- Ασκαρίδες ή νηματώδεις ελμίνθες ή νηματελμίνθες
- Κεστώδεις ελμίνθες ή ταινίες
- Αγκυλόστομα
- Trichuris
1. Ασκαρίδες (νηματώδεις σκώληκες)
Υπάρχουν στη φύση 20.000 διαφορετικά είδη εκ των οποίων πάνω από τα 15.000 ζουν παρασιτικά. Ο σκύλος προσβάλλεται από δύο συγκεκριμένα: το Toxascaris leonina και το Toxocara canis. Ο κτηνίατρος δεν μπαίνει στη διαδικασία να κάνει εξετάσεις στον σκύλο για να διαπιστώσει ποιο από τα δύο παράσιτα τον έχει προσβάλλει, γιατί και τα δύο αντιμετωπίζονται με την ίδια φαρμακευτική αγωγή. Είναι τα συνηθέστερα σκουλήκια που συναντώνται στα κουτάβια. Μάλιστα σχεδόν κάθε κουτάβι γεννιέται με αυτά. Μοιάζουν με λάστιχο και το μήκος τους φτάνει αρκετά εκατοστά: 10 εκατοστά για τοToxascaris leonina και 20 εκατοστά για τοToxocara canis. Μπορούν να εντοπιστούν στο περιβάλλον και κυρίως στα κόπρανα άλλων σκύλων.(Ένας ακόμα λόγος για τους ιδιοκτήτες να φροντίζουν να μαζεύουν τα περιττώματα του σκύλου τους σε πλαστικά σακουλάκια όταν βγάζουν τον σκύλο βόλτα). Οι ασκαρίδες μολύνουν κυρίως το λεπτό έντερο. Αλλά ενδέχεται να επηρεάσουν και το παχύ έντερο, τα αιμοφόρα αγγεία και την αναπνευστική οδό. Γεννούν αβγά μεγέθους 75μm Χ 90μm, τα οποία αποβάλλονται στο περιβάλλον με τα κόπρανα και έχουν ιδιαίτερη αντοχή σε κάθε θερμοκρασία. Αν ένας σκύλος καταπιεί αυτά τα αυγά μολύνεται με ασκαρίδες.
Πρόκειται για πραγματική απειλή για τα κουτάβια, επειδή μπορεί να διαπεράσουν το τοίχωμα του εντέρου και να εισέλθουν -μέσω της κυκλοφορίας του αίματος- σε όργανα όπως το ήπαρ και οι πνεύμονες. Αυτό συνεπάγεται πνευμονία, ηπατίτιδα, σπασμούς. Υπάρχει ευρύ φάσμα φαρμάκων ικανών να θανατώνουν τις ασκαρίδες. Μάλιστα, αν χρησιμοποιείτε τακτικά σκευάσματα κατά των ψύλλων και των σκουληκιών της καρδιάς, τότε αυτά λειτουργούν και ως μηνιαία θεραπεία για τις ασκαρίδες.
Θεραπεία
Τα συνηθέστερα δραστικά συστατικά που περιέχονται στα φάρμακα κατά των ασκαριδών είναι τα εξής:
Febantel, Fenbendazole, Milbemycin Oxime, Piperazine, and Pyrantel pamoate.Κατά τη διάρκεια της θεραπείας, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε πώς λειτουργούν αυτά τα φάρμακα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, το φάρμακο θα κοιμίσει το σκουλήκι και θα το καταστήσει αδύναμο μέσα στο έντερο του σκύλου. Στη συνέχεια θα αποβληθεί με την επόμενη κένωση του σκύλου. Αυτό σημαίνει ότι αυτά τα φάρμακα σκοτώνουν μόνο τα παράσιτα στο έντερο του σκύλου σας – όχι τα παράσιτα που μπορεί να βρίσκονται κάπου αλλού στο σώμα του σκύλου. Άρα, η αρχική θεραπεία πρέπει να επαναληφθείτουλάχιστον 2-3 φορές για να απαλλαγούμε από τη νέα παράσιτα που θα μεταναστεύσουν προς τα έντερα από τα άλλα μέρη του σώματος. Η δεύτερη αποπαρασίτωση συνήθως χορηγείται λίγες εβδομάδες μετά από την πρώτη.
2. Κεστώδεις σκώληκες (ταινίες)
Ο συνηθέστερος τύπος αυτού του σκουληκιού ονομάζεται Dipylidium caninum και ζει στο λεπτό έντερο του σκύλου, όπου και προσκολλάται. Το Dipylidium caninum μεταδίδεται από τους ψύλλους, οι οποίοι λειτουργούν ως ξενιστές (οικοδεσπότες) για τις προνύμφες κατά τα πρώιμα στάδια της ανάπτυξής τους. Η μόλυνση περνά στον οργανισμό όταν το ζώο καταπιεί έναν μολυσμένο ψύλλο την ώρα που το ζώο δαγκώνει ή καθαρίζει το δέρμα του με τη γλώσσα. Ένα ζώο μολυσμένο με ψύλλους έχει μολυνθεί σίγουρα και από ταινία. Καθώς η ταινία μεγαλώνει, προστίθενται συνεχώς νέα τμήματα, το ένα μετά το άλλο, ώστε -μόλις φτάσει να είναι ορατή από το ανθρώπινο μάτι- να μοιάζει με ενωμένους κόκκους ρυζιού, οι οποίοι μάλιστα όταν ξεραίνονται αποκτούν κίτρινο χρώμα. Μπορεί να φτάσει σε μήκος τα 20 εκατοστά. Τις ταινίες τις συναντούμε πιο σπάνια στα κουτάβια και συχνότερα στους ενήλικους σκύλους. Θα καταλάβετε ότι ο σκύλος σας προσβλήθηκε, αν το δείτε να γαργαλιέται στην περιοχή του πρωκτού (σ.σ. συχνά συμβαίνει να περπατάει σαν «πιγκουίνος», να σέρνει τη λεκάνη του στο πάτωμα, μια και δεν μπορεί με άλλο τρόπο να ξυστεί σε εκείνο το μέρος – δεν είναι απαραίτητο να το κάνει λόγω σκουληκιών, αλλά είναι εξαιρετικά πιθανό). Τα σκουλήκια είναι εύκολα ανιχνεύσιμα: θα τα δείτε στα κόπρανα του σκύλου ή θα προεξέχουν από τον πρωκτό του.
Φροντίστε να διατηρείτε το περιβάλλον του απαλλαγμένο από ψύλλους: είναι ένας καλός τρόπος πρόληψης από αυτό το παράσιτο.
Η παρασίτωση με ταινία σπανίως προκαλεί σοβαρά συμπτώματα. Σε σοβαρές περιπτώσεις όμως,ο σκύλος οδηγείται σε απώλεια βάρους καιεξασθένηση. Είναι πιθανό αυτό το παράσιτο να μεταναστεύσει από το έντερο στο στομάχι του σκύλου.Αυτό θα προκαλέσει ερεθισμό στο στομάχι και το σκυλί θα κάνει εμετό το σκουλήκι. Αν παρατηρήσετε τον εμετό του, θα δείτε μια ταινία αρκετών εκατοστών.
Θεραπεία
Υπάρχει ασφαλής και αποτελεσματικό τρόπος αποπαρασίτωσης με τη δραστική ουσία Praziquantel. Αυτή χορηγείται από το στόμα ή με ένεση και προκαλεί τη διάλυση του παρασίτου μέσα στο έντερο του σκύλου.
3. Αγκυλόστομα
Λιγότερο συχνά από τις ασκαρίδες, αυτά τα παράσιτα τρέφονται από το αίμα του οργανισμού με κίνδυνο να προκαλέσουν αναιμία. Είναι σκουλήκια πάχους όσο μια κλωστή και μήκους έως 1 εκατοστό. Τα αγκυλόστομα (Ancylostoma caninum &Ancylostoma braziliense σε σκύλους αλλά και γάτες) δαγκώνουν τμήμα της βλεννογόνου του εντέρου για να προσκολληθούν στον οργανισμό. Εάν ο αριθμός τους είναι μεγάλος, τότε η απώλεια αίματος προκαλεί αναιμία και περιττώματα μαύρου χρώματος. Μεταδίδονται κι αυτά με προνύμφες, οι οποίες εκκολάπτονται σε υγρό έδαφος από τα αυγά που βρίσκονται στα κόπρανα του σκύλου. Ο σκύλος μπορεί να τις καταπιεί τρώγοντας κάτι κατά λάθος από το έδαφος ή το γρασίδι. Επίσης, μπορεί να μεταφερθούν στα κουτάβια μέσω του γάλακτος ή του πλακούντα της μητέρας τους (αν η μητέρα έχει μολυνθεί).
Η διάγνωσή τους είναι εύκολη καθώς συνήθως είναι ορατά με γυμνό μάτι.
Τα αγκυλόστομα ρουφούν αίμα από τα μικροσκοπικά αγγεία που βρίσκονται στο εντερικό τοίχωμα του σκύλου, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε αναιμία. Η αναιμία είναι ιδιαίτερα συχνή σε κουτάβια δεδομένου ότι είναι περισσότερο ευάλωτα, αλλά μπορεί να συμβεί και μετους ενήλικες σκύλους. Σε σοβαρές περιπτώσεις, απαιτείται μετάγγιση αίματος για τη σωτηρία του σκύλου.
Τα συνήθη συμπτώματα των αγκυλοστόμων στα σκυλιά είναι η αδυναμία, τα χλωμά ούλα και η διάρροια. Μερικές φορές είναι πιθανό να δείτε αίμα στα κόπρανα του σκύλου. Αν το περιβάλλον γύρω από το σκυλί είναι σε σοβαρό βαθμό μολυσμένο, ο σκύλος θα εμφανίσει φαγούρα και ερεθισμένο δέρμα, επειδή οι προνύμφες των αγκυλοστόμων θα φωλιάσουν μέσα στο δέρμα του. (σ.σ. Αυτό ισχύει για μεμονωμένα είδη αγκυλοστόμων)
Η μόλυνση από αγκυλόστομα μπορεί να είναι θανατηφόρα για τα μικρά κουτάβια και για τα ενήλικα σκυλιά που δεν έχουν ανοσία στο παράσιτο. Τα κουτάβια που επιβιώνουν από σοβαρές λοιμώξεις αγκυλοστόμων ενδέχεται μεγαλώνοντας να μην αποκτήσουν το σωματικό μέγεθος που κανονικά θα έπρεπε να έχουν.
Θεραπεία
Ευτυχώς τα φάρμακα που έχουν αποδειχτεί αποτελεσματικά επιφέρουν ήπιες ανεπιθύμητες ενέργειες στα σκυλιά. Ορισμένα χορηγούνται από στόματος ενώ άλλα είναι ενέσιμα. Το πρόβλημα με αυτά τα φάρμακα, ωστόσο, είναι ότι σκοτώνουν μόνο το ενήλικο παράσιτο και όχι τις προνύμφες. Επομένως, είναι αναγκαίο να επαναληφθεί η θεραπεία πάλι μετά από 3-4 εβδομάδες, όταν οι πρώην προνύμφες έχουν πλέον ενηλικιωθεί. Ταυτόχρονα μην ξεχάσετε να αποπαρασιτώσετε και το περιβάλλον που ζει ο σκύλος, το σπίτι και τους εξωτερικούς χώρους.
Τα φάρμακα που περιέχουν το συστατικό Pyrantel pamoate είναι σε θέση να σκοτώσουν τα ενήλικα αγκυλόστομα στους σκύλους.
Επίσης, τα συστατικά Mebendazole ® και Fenbendazole ® απορροφώνται από τον γαστρεντερικό σωλήνα του σκύλου και σκοτώνουν όλα τα αγκυλόστομα που ζουν εκεί.
Θα απαιτηθεί δεύτερη θεραπεία μετά από 4 εβδομάδες για να σκοτωθούν τααγκυλόστομα που μεταναστεύουν κατά τη διάρκεια της πρώτης θεραπείας.
4. Trichuris vulpis και Trichuris Campanula
Τα Trichuris απαντώνται εξαιρετικά συχνά στο έντερο του σκύλου. Το ενήλικο σκουλήκι μοιάζει με μαστίγιο, γιαυτό και η αγγλική ονομασία του είναι whipworm (whip=μαστίγιο).Το μπροστινό τμήμα του είναι πολύ λεπτό (σαν μαστίγιο) και το οπίσθιο άκρο είναι παχύ (σαν τη λαβή του μαστιγίου). Ζουν στο παχύ έντερο και το τυφλό έντερο (το μικρό «αδιέξοδο» του εντέρου, που βρίσκεται στη διασταύρωση λεπτού και παχέος εντέρου). Φτάνουν σε μήκος περίπου τα 5-7 εκατοστά. Το ζώο μολύνεται όταν καταπιεί τροφή ή νερό που έχουν μολυνθεί με αβγά Trichuris. Τα αβγά εκκολάπτονται μέσα στον οργανισμό και σε λίγο λιγότερο από τρεις μήνες, οι προνύμφες ενηλικιώνονται στο τυφλό και στο παχύ έντερο, δαγκώνουντο εντερικό τοίχωμα και τρέφονται με αίμα. ΣΕ μεγάλο βαθμό προξενούν διάρροια και απώλεια βάρους.Τα ενήλικα σκουλήκια γεννούν τα αυγά τα οποία μεταφέρονται στα περιττώματα. Με τα περιττώματα ξαναβγαίνουν στο έδαφος και εκεί τα αβγά πρέπει να παραμείνουν για περίπου ένα μήνα, μέχρι να ωριμάσουν και να είναι ικανά να μολύνουν.Ωστόσο, ο κτηνίατρος ενδέχεται να δυσκολευτεί κατά τη διάγνωση για δύο λόγους:
-Τα θηλυκά Trichuris δεν παράγουν κάθε μέρα αβγά, άρα ο αριθμός τους είναι μικρός και δεν εντοπίζονται με ευκολία. Σε αυτή την περίπτωση πρέπει να επαναληφθεί η καλλιέργεια κοπράνων.
– Τα αβγά του Trichuris μοιάζουν με αυτά των σκουληκιών της ουροδόχου κύστης (Capillaria plica) και με το C. aerophilia (παράσιτο του αναπνευστικού συστήματος) γιατί και αυτά εντοπίζονται στα περιττώματα.
Τα σημάδια της λοίμωξης ποικίλλουν ανάλογα με τον αριθμό των σκουληκιών στο έντερο. Όταν ο αριθμός των σκουληκιών είναι μικρός τότε δεν έχουμε συμπτώματα, αλλά ο μεγαλύτερος αριθμός μπορεί να οδηγήσει σε φλεγμονή του εντερικού τοιχώματος. Το φλεγμαίνον έντερο παράγει μεγάλες ποσότητες βλέννας. Μερικές φορές εμφανίζεται αιμορραγία στο έντερο και αναιμία καθώς επίσης διάρροια και απώλεια βάρους.
Πρόληψη και θεραπεία
Τα αυγά του Trichuris είναι πολύ ανθεκτικά και μπορούν να ζήσουν στο έδαφος για χρόνια, ακόμα και σε εξαιρετικά χαμηλές θερμοκρασίες. Δεν υπάρχει αποτελεσματική μέθοδος για τη θανάτωση των αυγών στο έδαφος. Η μόνη λύση είναι να αντικατασταθεί το χώμα ή το χαλίκι στο έδαφος με νέο χώμα / χαλίκι. Επίσης, ο ιδιοκτήτης πρέπει σε καθημερινή βάση να μαζεύει τα περιττώματα του σκύλου του με πλαστικό σακουλάκι και να τα πετάει σε κάδους απορριμάτων.
Το δάπεδο στο οποίο τρέχει και κινείται το σκυλί καθημερινά θα πρέπει να είναι στεγανό ώστε να καθαρίζεται ευκολότερα. Το κρεβατάκι του σκύλου θα πρέπει να καθαρίζεται επιμελώς και αν είναι δυνατόν να το αφήνετε να στεγνώσει στον ήλιο.
Για τον έλεγχο αυτής της λοίμωξης καλό θα είναι να γίνονται τακτικά καλλιέργειες κοπράνων και απεντόμωση.
Κώστας Πουλόπουλος, ιατρός
ΠΗΓΕΣ: http://www.aquaticcommunity.com/
http://knol.google.com
http://www.capvet.org.