Το πρόγραμμα εμβολιασμού σκύλων στη χώρα μας είναι υποχρεωτικό, σύμφωνα με την νομοθεσία. Η νομική υποχρέωση, όμως, δεν είναι αυθαίρετη. Οφείλει να είναι αποτέλεσμα της επιστημονικής παρέμβασης με σκοπό την ατομική προστασία του σκύλου, στη συνέχεια του ανθρώπου και εν γένει της κοινωνίας.
Μερικές Παράμετροι αντί Εισαγωγής
Το θέμα των εμβολίων του σκύλου είναι αμφιλεγόμενη υπόθεση παγκοσμίως.
Θεωρητικά, ο εμβολιασμός είναι μια πρωτοβουλία του κράτους να προστατεύσει το κοινωνικό σύνολο. Στην πρωτοβουλία αυτή εμπλέκονται:
- η επιστημονική κοινότητα, που διεξάγει έρευνες και δίνει τις κατευθύνσεις για τα εμβόλια
- η φαρμακευτική βιομηχανία, η οποία θα παρασκευάσει αυτά τα εμβόλια
- η κυνοφιλική κοινότητα, η οποία ως μέρος του κοινωνικού συνόλου επηρεάζεται άμεσα.
Αξίζει να γνωρίζουμε τις εξής παραμέτρους:
Τα εμβόλια που παρασκευάστηκαν για την ανθρώπινη υγεία δεν τα πληρώνει ο ασθενής, αλλά το κόστος τους καλύπτεται από τους ασφαλιστικούς φορείς, καθώς είναι αποτέλεσμα κοινωνικών κατακτήσεων. Αντιθέτως, τα εμβόλια των ζώων κοστίζουν και βαρύνουν εξ ολοκλήρου τον ιδιοκτήτη.
Ποια είναι η σχέση κόστους-οφέλους παροχής εμβολιασμού;
Αυτή ποικίλλει. Υπάρχουν περιπτώσεις που το εμβόλιο είναι περιττό για την υγεία του σκύλου και συχνά την επιβαρύνει. Σε αυτή την περίπτωση, είναι ένα πρόσθετο έξοδο για τον ιδιοκτήτη.
Η έρευνα είναι απόλυτα εξαρτημένη από ιδιωτικούς πόρους, άρα από τη φαρμακοβιομηχανία, η οποία έχει πάντα ως σκοπό της το κέρδος.
Μια άλλη παράμετρος είναι η επιδημιολογική: για παράδειγμα, είναι σαφώς αποδεδειγμένο ότι η λύσσα έχει μεγαλύτερο επιπολασμό στα αδέσποτα σκυλιά από ό,τι στα δεσποζόμενα. Από την άλλη πλευρά, όμως, αυτό το ποσοστό (των σκύλων) είναι πάρα πολύ μικρό σε σχέση με τα βοοειδή.
Είναι σαφές ότι το εμβολιαστικό πρόγραμμα διαφοροποιείται από χώρα σε χώρα και σε κάποιες περιπτώσεις από περιοχή σε περιοχή. Όσο για το σύνολο της κοινωνίας, θεωρείται δεδομένη και αυτονόητη η χρήση των εμβολίων. Είναι όμως έτσι;
Ο άνθρωπος ως κυρίαρχη μορφή ζωής στη γη έχει αναπτύξει την ιατρική (συνεπικουρικά με άλλες επιστήμες) σε τόσο μεγάλο βαθμό, ώστε να έχει αναγάγει τη ζωή σε υπέρτατη μορφή αξίας. Από την άλλη πλευρά, κάθε άλλη μορφή ζωής δεν είχε και δεν έχει τη δυνατότητα της εξέλιξης αυτής που είχε το ανθρώπινο είδος. Ως εκ τούτου, η ζωή όλων των υπόλοιπων έμβιων όντων εξαρτάται αναγκαστικά (σε επίπεδο παροχής βοήθειας) από τον άνθρωπο.
Σε αυτό το σημείο υπεισέρχονται και άλλοι παράγοντες -οικονομικοί, κοινωνικοί, θρησκευτικοί, πολιτικοί -σε τέτοιο βαθμό, ώστε:
- να μην υπάρχει ενιαία αντιμετώπιση σε παγκόσμιο επίπεδο και
- να πληθαίνουν οι φωνές που εκτιμούν ότι ο σκύλος αλλά και τελικά κάθε ζώο συντροφιάς είναι «αναλώσιμο» είδος και ως τέτοιο αντιμετωπίζεται από πολλούς επιστήμονες και κυρίως από τη βιομηχανία που ασχολείται με τα ζώα γενικά και με τους σκύλους ειδικά (ως ζώα συντροφιάς).
image source: http://www.themccartneysdogs.com/
Σκοπός και Σύνθεση ενός Εμβολίου
Με το εμβόλιο επιδιώκουμε την αύξηση της ανοσολογικής απάντησης εναντίον συγκεκριμένης λοιμώδους ασθένειας, ώστε να προλάβουμε την εμφάνιση της και να εξασφαλίσουμε την εκρίζωση της (αν αυτό είναι δυνατό).
Με τον εμβολιασμό θέλουμε:
- να μην προκληθεί νόσος ή ανεπιθύμητη ενέργεια από το εμβόλιο
- να εξασφαλίσουμε μακρόχρονη ανοσία
- ο εμβολιαζόμενος σκύλος να μην επιμολύνει άλλον σκύλο.
Τεράστια σημασία όμως έχει η σύνθεση των εμβολίων. Ένα εμβόλιο περιλαμβάνει:
1. Αντιγόνο (αυτό μπορεί να είναι:)
- Ζων εξασθενημένος ιός η βακτήριο
- Αδρανοποιημένος (νεκρός) ιός η βακτήριο
- Αδρανοποιημένη τοξίνη ή τμήμα ιού
- Ειδική πρωτεΐνη
2. Ισότονο διάλυμα χλωριούχου νάτριου
3. Σταθεροποιητικούς παράγοντες
4. Επιβραδυντικούς παράγοντες απορρόφησης
Τα τελευταία χρόνια η σύνθεση των εμβολίων περιέχει ολοένα και περισσότερες μορφές ανασυνδυασμού DNA που και καλύτερο αποτέλεσμα έχει και μηδενίζει τις ανεπιθύμητες ενέργειες. Τα εμβόλια κυκλοφορούν σε μοναδική μορφή και σε πολυδύναμους συνδυασμούς.
Οι αντιδράσεις (ανεπιθύμητες ενέργειες) μπορεί να είναι:
- Τοπικές ή γενικευμένες (πχ. ένας ερεθισμός στο σημείο του τσιμπήματος ή ένας γενικευμένος ερεθισμός στο δέρμα)
- Άμεσες ή όψιμες
image sourse: http://www.themccartneysdogs.com/
Εμβόλια σκύλων στην Ελλάδα:
Εμβόλιο ιογενούς γαστρεντερίτιδας
Η ιογενής ή λοιμώδης γαστρεντερίτιδα (τύφος) είναι ο πρώτος και ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τη ζωή των νεογέννητων κουταβιών. Ανορεξία, κατήφεια, απομόνωση, έμετος και διάρροια με συχνότητα και αυξανόμενη ένταση είναι τα βασικά συμπτώματα της ασθένειας. Αν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα και δυναμικά, το ζώο συνήθως καταλήγει. Η ιογενής γαστρεντερίτιδα (τύφος) δεν μεταδίδεται στον άνθρωπο.
Εμβόλιο μόρβας (νόσος Carre)
Η μόρβα και η ιογενής γαστρεντερίτιδα έχουν τα ίδια περίπου συμπτώματα. Στη μόρβα, όμως, εμφανίζονται συχνά και νευρολογικά συμπτώματα. Αυτά είναι πολύ κακός οιωνός για την εξέλιξη της νόσου και το μέλλον του ζώου. Η μόρβα δεν μεταδίδεται στον άνθρωπο.
Εμβόλιο λοιμώδους ηπατίτιδας
Αυτή η ασθένεια είναι σοβαρή και μεταδίδεται από σκύλο σε σκύλο. Το εμβόλιό της γίνεται ταυτόχρονα με το εμβόλιο της μόρβας. Δεν απαντάται συχνά και το σπουδαιότερο: δεν έχει καμία σχέση με την αντίστοιχη ηπατίτιδα του ανθρώπου. Η λοιμώδης ηπατίτιδα δεν μεταδίδεται στον άνθρωπο.
Εμβόλιο λεπτοσπείρωσης
Σοβαρή ασθένεια με επιπτώσεις και στην υγεία του ανθρώπου. Εμφανίζεται σε περιοχές αμφιβόλου καθαριότητας, σε λιμάνια, μεγάλες αποθήκες και γενικά όπου υπάρχει αυξημένος πληθυσμός ποντικών. Σε τέτοιες ύποπτες περιοχές είναι σωστό ο εμβολιασμός των σκύλων να γίνεται κάθε εξάμηνο. Η λεπτοσπείρωση είναι ζωοανθρωπονόσος, αλλά για να μεταδοθεί από τον σκύλο στον άνθρωπο θα πρέπει ο τελευταίος να έρθει σε επαφή με βιολογικά υγρά του σκύλου.
Εμβόλιο πνευμονίας (Kennel Cough)
Η ασθένεια παρουσιάζει συμπτώματα αναπνευστικού με πρωταρχικό τον βήχα. Εμφανίζεται συνήθως σε ζώα που συγχρωτίζονται (κυνοκομεία, εκτροφεία, νοσοκομεία). Είναι γνωστή ως kennel cough (κένελ κοφ, “βήχας των κυνοστασίων”) ή λοιμώδης τραχειοβρογχίτιδα. Για την ασθένεια ευθύνονται ο ιός Parainfluenza (CPiV) και το βακτήριο Bordetella bronchiseptica. Σε κάποιες περιπτώσεις ενοχοποιούνται και άλλοι μικροοργανισμοί πχ. Mycoplasma, Pasteurella, Streptococcus, Pseudomonas.
Το εμβόλιο της πνευμονίας περιέχει και το εμβόλιο της γρίπης. Δεν μεταδίδεται στον άνθρωπο.
Εμβόλιο γρίπης
Γίνεται ταυτόχρονα με το εμβόλιο της ιογενούς γαστρεντερίτιδας, της μόρβας, της ηπατίτιδας και της λεπτοσπείρωσης. Η ασθένεια δεν είναι σοβαρή και δεν απειλεί με κίνδυνο την υγεία και τη ζωή του ζώου. Οφείλεται στον ιό paraifluenza type 2 και εμφανίζει καθαρά συμπτώματα αναπνευστικού. Το εμβόλιο της γρίπης εμπεριέχεται και στο εμβόλιο της πνευμονίας. Δεν μεταδίδεται στον άνθρωπο.
Εμβόλιο λύσσας
Είναι το μόνο υποχρεωτικό εμβόλιο σύμφωνα με τον νόμο. Η Ελλάδα είναι απαλλαγμένη από τη λύσσα εδώ και αρκετές δεκάδες χρόνια. Οι περισσότεροι κυνηγοί -επειδή πιστεύουν ότι το εμβόλιο της λύσσας επηρεάζει την οσφρητική ικανότητα του κυνηγόσκυλου- το αποφεύγουν. Αυτή η αντίληψη έχει τις ρίζες της στην εποχή που ο αντιλυσσικός εμβολιασμός γινόταν με ζωντανό ιό λύσσας. Σήμερα αυτό δεν υφίσταται, όμως η προκατάληψη εξακολουθεί να υπάρχει. Η λύσσα είναι ζωοανθρωπονόσος.
Ο αντιλυσσικός εμβολιασμός επιβάλλεται από τον νόμο σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας. Η τρέχουσα νομοθεσία και η επιστημονική κτηνιατρική κοινότητα δείχνουν ανίκανες να απαντήσουν στις προκλήσεις και στα ερωτήματα της εποχής. Σύμφωνα με το Center of Disease Control – τον εγκυρότερο ιατρικό φορέα παγκοσμίως σε ό,τι αφορά τα λοιμώδη νοσήματα- στο σύνολο των ζώων που νοσούν από λύσσα, μόνο το 10% των κατοικίδιων ζώων θα νοσήσει. Το υπόλοιπο ποσοστό αφορά κυρίως τα βοοειδή. Οι μελέτες του CDC έχουν αποδείξει ότι αυξημένος τίτλος αντισωμάτων παραμένει μέχρι και 7 χρόνια από τον εμβολιασμό.
Είναι προφανές ότι η αύξηση του αναμνηστικού εμβολιασμού σε μεγαλύτερο χρόνο από τον ετήσιο (για παράδειγμα, κάθε 5 χρόνια) θα σήμαινε τη σαφή μείωση των ανεπιθύμητων ενεργειών και την ελαχιστοποίηση της επανειλημμένης έκθεσης σε εξωγενείς παράγοντες.
Παρά το γεγονός ότι πλέον το εμβόλιο για την λύσσα δεν περιέχει ζώντα οργανισμό στο στέλεχος του, παρά ταύτα -εκτός από τις άμεσες αντιδράσεις- ενδέχεται να εμφανιστούν και καθυστερημένες αντιδράσεις όπως:
αλλαγές στη συμπεριφορά
εμμονή σε αυτοακρωτηριασμό, πχ. δάγκωμα της ουράς
εμφάνιση συνδρόμου Pica: κατανάλωση ξύλου, πέτρας, χώματος (ένδειξη πιθανής έλλειψης σιδήρου)
επιληπτικοί σπασμοί
εμφάνιση αυτοάνοσου νοσήματος
μυϊκή αδυναμία / ατροφία
προβλήματα στο πεπτικό σύστημα
Είναι απαραίτητο να γίνουν όλα τα εμβόλια;
Προσπάθεια του άρθρου είναι να διαφωτίσει έστω και λίγο τον ιδιοκτήτη που αγαπά το κατοικίδιό του και να σταθεί βοηθός στις καλύτερες δυνατές αποφάσεις για την άριστη ποιότητα υγείας του ζώου.
_______________________________________
-
Κώστας Πουλόπουλος, ιατρός
Πηγές:
www.cdc.gov
www.rabieschallengefund.org
Dog owner's home veterinary handbook